درابتدا لازم است به اختصار مطالبی در مورد لیف و لیف های مختلف گفته شود.

لیف چیست ؟

لیفی جسمی باریک و بلند است که ماده ی اولیه صنعت نساجی را تشکیل می دهد.لیف ها با یکدیگر درگیر شده ،نخ و سپس پارچه را تشکیل می دهند.

الیاف از لحاظ طولی به دو دسته منقطع یا staple ،ممتد یا filament تقسیم می شوند.

الیاف منقطع خود به دو دسته کوتاه مثل الیاف پنبه و بلند مثل پشم و کتان تقسیم بندی می شوند.

[note style="6" type="success"]الیاف ممتد الیاف مصنوعی هستند.[/note]

از لحاظ کاربرد , الیاف به چند دسته صنعتی ، نظامی ، نساجی و پزشکی تقسیم بندی می شوند.و از نظر منشا تولید به دودسته طبیعی و بشر ساخته تقسیم میشوند.الیاف طبیعی می توانند گیاهی ، حیوانی و یا معدنی باشند.

در صنعت نساجی تمامی این موارد مورد توجه قرار می گیرند و به خصوص در صنعت فرش چه ماشینی و چه دستباف الیاف طبیعی ومصنوعی استفاده می شوند.

ساختار و ویژگی های الیاف مصنوعی به گونه ایست که میتوان آنها را برای صنعت فرش بافی مورد استفاده قرار داد .درادامه ابتدا به نحوه ی تولید الیاف مصنوعی و سپس به بررسی انواع الیاف بشر ساخته ،ویژگی های ساختاری آن و کاربرد آنها می پردازیم.

متداول ترین روش های تولید الیاف بشر ساخته :

۱ - ذوب ریسی

این روش سریع ترین ،جدیدترین ،اقتصادی ترین و ساده ترین روش تولید الیاف است .در این روش از پلیمرهایی استفاده می شوند که قابل ذوب شدن بوده و در نتیجه ترموپلاستیک باشند.

۲ - محلول ریسی

به دو روش خشک ریسی و تَر ریسی تقسیم می شوند .دراین روش پلیمرهایی که قابل ذوب شدن نیستند یا نقطه ذوبشان پایدار نیستند ولی قابل حل در یک حلال می باشند استفاده می شوند. درصورتی که حلال مورد نظر فرار باشند فرآیند ، خشک ریسی است و در غیر این صورت تَر ریسی است.

[note style="4" type="danger"]این روش گران قیمت تر است و مشکلات زیست محیطی بیشتری دارد.[/note]

Spinning یا فرایند تولید الیاف

از طریق شکل دهی پلیمرها ،پلیمر به الیاف تبدیل می شوند.

فرایند رشته سازی 

در این مرحله سیال پلیمری به رشته های باریک و بلند به نام الیاف تبدیل می شوند که این فرایند توسط توسط دستگاه های رشته ساز صورت میگیرد.

ذوب ریسی 

همانطور که گفته شد دراین روش پلیمرها را ذوب کرده و سپس انها را به الیاف تبدیل می کنند.

این پلیمرها می توانند به سه حالت :

1 - پودر

2 - ورقه های کوچک (چیپس )

3 - دانه ه های ریز (گرانول)

باشند.

این پلیمرها توسط اکسترودر ذوب ، مخلوط ،هموژن (همگن سازی ) و پمپ می شوند .در این بین عملیات هایی نظیر جداسازی ضایعات روی مواد انجام شده سپس پلیمرها به سمت رشته سازها که صفحات فلزی متشکل از تعداد بسیار زیادی روزنه هستند ، حرکت می کنند.

در این روش شکل سطح مقطع الیاف که در صنعت نساجی از اهمیت زیادی برخوردار است و بر بسیار از ویژگی های منسوجات تاثیر می گذارد ، در این مرحله تعیین می شود. سپس این رشته های الیاف به آرامی خنک و در همین حین توسط غلتک هایی کشش داده می شوند تا ضخامت مورد نظر به وجود بیاید.

محلول ریسی

خشک ریسی 

در روش خشک ریسی از حلال های فرار مثل کلروفرم ، اتیلن کلراید و... استفاده می شود.نکته قابل توجه این است که در روش محلول ریسی قطعات نباید نسبت به حلال مقاومت بالایی داشته باشند تا خوردگی به وجود نیاید .بعد از مرحله ی حل کردن ، مرحله ی پمپ کردن ، فیلتر کردن ، رشته سازی و جامد کردن از طریق تبخیر حلال صورت می گیرد.

تر ریسی 

در این روش از حلال های غیر فرار استفاده می شود . روش تولید الیاف تر ریسی کاملا مشابه روش خشک ریسی است با این تفاوت که فقط در یک حمام انعقاد که دارای یک ضد حلال می باشد صورت می گیرد.

در این روش ها ظرافت توسط روزنه رشته ساز ها صورت می گیرد اما شکل سطح مقطع آنها تابع روزنه ها نیست.حال که به اختصار مطالبی را در مورد نحوه ی تولید الیاف بشر ساخته می دانید ، به سراغ انواع الایف تولیدی و کابرد آنها می رویم .

آکریلیک ( Acrylic )

این الیاف غیر قطبی است به همین دلیل فرایند جذب رنگ الیاف با مشکلاتی همراه است .الیاف اکریلیک در اثر تغییر حرارت ،تغییراتی در خواص شیمیایی آن ایجاد می شود که از ذوب شدن آنها جلوگیری می کند.به همین دلیل روش تولید این الیاف ،محلول ریسی ( خشک ریسی و تر ریسی ) می باشد.

در صورتی که از روش تر ریسی استفاده شود شکل سطح مقطع الیاف قلبی شکل و در صورتی که خشک ریسی باشد شکل سطح مقطع آنها دمبلی خواهد بود .

این الیاف بسیار مستحکم بوده و ازدیاد طول کمی دارند و هم چنین چروک پذیری زیادی دارند.در صورتی که این الیاف با مواد قلیایی در تماس باشند ، رنگ آنها متمایل به زرد خواهد شد.

[note style="4" type="warning"]نکته : الیاف اکریلیک با پشم مخلوط مناسبی جهت استفاده در نخ های کاموا ، تریکو بافی و فرش ماشینی است.[/note]

پلی استر

این الیاف از طریق ذوب ریسی تولید می شوند .پلی استر غیر قطبی بوده و شکل سطح مقطع آنها معمولا به صورت دایره است.سطح آنها صاف و یکنواخت است و ازدیاد طول کمی دارند ، زیر دست آنها سخت و پلاستیک هستند.

پلی استر الاستیسیته خوبی ندارند درنتیجه چروک پذیرند.این الیاف به دلیل غیر قطبی بودن رطوبت پذیر نیستند (تقریبا جزء رطوبت ناپذیرترین الیاف می باشند) و در عوض چربی دوست هستند یعنی لکه پذیرند و جذب گرد و غبار زیادی دارند .الیاف پلی استر مانند اکریلیک جذب رنگ خوبی ندارند.به همین دلیل ابتدا عملیات تکمیل الیاف با مواد قلیایی ( سود ) انجام می پذیرد.مواد قلیا از الیاف لایه برداری می کنند و جذب آب و رنگ الیاف را بهبود می بخشند و همچنین انعطاف پذیری این الیاف نیز افزایش می یابد.به این عمل اصطلاحا ابریشمی کردن پلی استر ( silk –like effect ) گویند.

این الیاف چروک پذیرند ولی به راحتی برگشت ازچروک صورت می گیرد.این الیاف را به صورت مخلوط با پنبه و پشم استفاده می کنند.

[note style="4" type="warning"]معایب : پلی استر پرزدهی بسیار زیادی دارد و جداکردن آنها سخت تر الیاف پنبه ایست زیرا استحکام پرزهای پنبه کم است.[/note]

لطفا این مطلب را با دوستان خود در شبکه های مجازی به اشتراک بگذارید!

[social_share vk="yes" linkedin="yes" pinterest="yes" telegram="yes" tumblr="yes" pocket="yes" ok="yes"]